ประกาศเลิกบ่อนเบี้ยรัตนโกสินทร ศก ๑๒๔

พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัยเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า

ช้านานมาแล้วทรงพระราชดำริห์เห็นว่า การตั้งเล่นบ่อนเบี้ยในกรุงสยาม แม้ถึงว่าจะได้ผลประโยชน์มาใช้จ่ายในราชการแผ่นดินเปนเงินรายได้อันสำคัญของรัฐบาลประเภทหนึ่งก็จริง แต่ย่อมกระทำให้น้ำใจอาณาประชาราษฎรฝั้นเผือดำเนินไปในทางต่ำช้าเลวทรามใช่แต่เปนท่เสื่อมเสียทรัพย์สมบัติของนักเลงผู้เล่นส่วนเดียว ย่อมเปนทางอันตรายแก่ทรัพย์สมบัติของผู้อื่นด้วย และความมัวเมาในการเล่นพนันย่อมขัดห้ามต่อเวลาที่จะพึงทำการให้เกิดประโยชน์ต่างๆ ด้วย อีกประการหนึ่งการพนันบ่อนเบี้ยในเวลานี้ เงินที่ตกไปในมือนายอากรผู้รับผูกขาดการพนันบ่อนเบี้ยนั้น นายอาการจัดส่งออกไปเสียนอกพระราชอาณาเขตร์เปนอันมาก และการบ่อนเบี้ยยังเปนการที่นำมาซึ่งการโจรกรรมและการอาญาอื่นๆ อีกเล่า

ทรงพระราชดำริห์เห็นว่า ถ้าทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลิกการตั้งเล่นบ่อนเบี้ยเสีย ก็จะทำให้อาณาประชาราษฎรมีสันดาน และความประพฤติดีขึ้นอย่างหนึ่ง ทำให้การทำมาหากินเจริญขึ้นอย่างหนึ่ง ใช่แต่เท่านั้น ทรัพย์สมบัติซึ่งในเวลานี้ใช้ ในการเล่นเบี้ยอยู่ นั้น ก็จะเปนทรัพย์สมบัติที่จะใช้แพร่หลายอยู่ภายในพระราชอาณาเชตร์ เปนทางให้เกิดความสมบูรณ์ในบ้านเมืองยิ่งขึ้นอีกอย่างหนึ่ง

แต่การที่จะเลิกการตั้งเล่นบ่อนเบี้ยนั้นย่อมจะทำให้รัฐบาลเสื่อมผถประโยชน์เงินรายได้ลาไม่ ว่าเปนให้ต้องขึ้นอัตราภาษีอากรบางอย่าง และตั้งการเก็บภาษีอากรขึ้นใหม่บ้างบางอย่าง – และการที่จะขึ้นอัตราภาษีอากรบางอย่างนั้น จะต้องหารือกับรัฐบาลต่างประเทศให้เปนที่ตกลงกันเสียก่อน เพราะฉนั้นการเลิกบ่อนเบี้ยนี้ จะทำให้เปนไปคราวเตียวไม่ได้ จำจะต้องให้เป็นไปคราวละน้อย ๆ

เพราะฉนั้นจึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งให้เลิกการตั้งบ่อนเล่นเบี้ยภายในกำหนดสามปีดังนี้ คือ

ในรัตนโกสินทร ศก ๑๒4 การบ่อนเบี้ยในมณฑลพิศณุโลก, มณฑลภูเก็ต, มณฑลอุดร, มณฑลบูรพา, และมณฑลจันทบุรี,เหล่านี้ให้เลิกขาดที่เดียวดังที่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลิกการบ่อนเบี้ยในมณฑลชุมพร, และมณฑลนครศรีธรรมราช, แต่รัตนโกสินทร ศก ๓๓๗ นั้นแล้ว ในปีเดียวกันนี้ทรงพระกรุณาโประเกล้าฯ ให้ยกเลิกบ่อนเบี้ยในมณฑลอื่น ๆ ทุกตำบลที่มีจำนวนเงินผูกขาดต่ำกว่า ๕๐,๐๐๐ บาทจนสิ้นเชิง เปนจำนวนบ่อนในมฑลต่าง ๆ ๘๔ ตำบล คือ

มณฑลกรุงเก่า

๑. บ้านนางร้า

๒. บ้านสะแก

๓. บ้านพระแก้ว

๔. บ้านปากไห่

๕. บ้านอรัญญิก

๖. ท่าเรือ

๗. บ้านโพ

๘. บ้านมอญ

๙. บ้านมหาราช

๑๐. บางปลากด

๑๑. ศาลเจ้าโรงทอง

๑๒. บ้านมะขาม

๑๓. บ้านหมื่นหาญ

๑๔. บ้านพุดทรา

๑๕. หนองแซงน้อย

๑๖. แก่งคอย

๑๗. บ้านสาวไห้

๑๘. ปากเพรียว

๑๙. หนองแค

ฯลฯ